Skip to main content
okuma zamanı
dakika
okunmuş

 HRİSTİYAN KÜRDLER ÜZERİNE NOTLAR VE PAPA’NIN SEKRETERİ NUSAYBİNLİ KÜRD MARQUS(1572- 1654)(3)

Mon, 11/21/2022 - 18:17
1 comment

 HRİSTİYAN KÜRDLER ÜZERİNE NOTLAR VE PAPA’NIN SEKRETERİ NUSAYBİNLİ KÜRD MARQUS(1572- 1654)(3)

 

Image removed.

HRİSTİYAN KÜRDLER ÜZERİNE NOTLAR VE PAPA’NIN SEKRETERİ NUSAYBİNLİ KÜRD MARQUS(1572- 1654)(3)

 

PAPA’NIN SEKRETERİ NUSAYBİNLİ KÜRD MARQUS(1572- 1654)

Aso Zagrosi

Kürd olarak  Hristiyan dünyasına   damgasını vuran bir  hayli Kürd var.Bunların isimlerini tek tek  burada vermek bu makalenin çerçevesini  aşar.. Kürd olarak  Hristiyan dünyasında  nam salan Kürdlerden biri de  NUSAYBİNLİ  HRİSTİYAN KÜRD MARQUS  adlı  şahsiyettir.

Asıl adı “Murkus ad-Du'abilī al-Kurdī “idi. Adından da anlaşılacağı gibi, İtalyanca'da Marco Dobelioolarak bilinen, Kürt kökenli bir Doğu Hıristiyanıydı; İspanyol kaynaklarında Marcos Dobelio veya Dovel veya Dobelo olarak geçmektedir. 16. yüzyılın sonunda Roma'ya gelmişti ve burada ilk başta Papa VIII. Clement ve V. Paul için tercüman olarak yolunu açtı; Vatikan Kütüphanesi'nden çok sayıda Arapça ve Süryanice el yazması elinden geçti ve doğu dillerinde uzman bir tercüman ve bilgin olarak ünü, La Sapienza de Arapça Profesörü olarak atanmasını sağladı.(13)

 

Nusaybinli Marqus  13 Temmuz 1613 tarihinde  İngiltere’de bulunan  ve bir çok esere imza atan Calvinist  İsaac Casaubon’a yazdığı Arapça bir mektupta  Papa’nın sekreteri olduğunu “ Kitabati fi Maktabat al Papa”(14)  olduğunu yazıyor.(Arapçasının fotokopisine bakınız)

Kürd Marco yada Marqus  İspanyol kaynaklarına  el cristiano curdo de la iglesia oriental Marcos Dovel”  (Doğu Kilisesine bağlı  Hristiyan Kürd, Marcos Dovel)   yada  “El orientalista, curdo de nación y cristiano de la vieja Iglesia de rito siro-caldaico”( Asur ve Keldani Kilisesine bağlı, Kürd milletinden olan Hristiyan Orientalist) diye geçmektedir.(15)

Kürd Marco yada Marqus   Arapça yaptığı  çalışmalarda “Al Kurdi yada Di Nisibi “ibarelerini de  ismine  ek olarak kullanıyordu. Bundan dolayı  Markos Dobelio’nun içinde yer aldığı  yüzlerce kaynaklardan hiç biri  onun Kürd asılı Hristiyan bir din alimi olduğunu görmezlikten gelmiyor.

 Marcos Dobelio Di Nisibi Al KURDİ  doğu kaynaklarına hakim ve farklı dinler konusunda uzman  herkesi  büyüleyici figürlerinden biriydi. Hem biyografisi hem de entelektüel ve teolojik altyapısı - kutsal olaylara karışan diğer çevirmen ve bilim adamlarınınki gibi değil - eserine ve çalışmalarına benzersiz ve çarpıcı bir karakter kazandırıyor. Vatikan’da Papa’ya Sekreterlik ve Sapienza’da  Arami diller dalında Professörlük yapan bir şahsiyet o dönem Avrupa’da çok ender görülen bir şeydi.

Kürd Marqus’u belgelerde , “Marco Dobelo di Nisibe, 1605-1610(bazı kaynaklarda 1606-1610)  yılları arasında  Roma’daki Sapienza Üniversitesinde  Arapça professörü olarak” çalıştığını görüyoruz.(16) 

Marco Dobelio , Libros Plumbeos Tarihi”ve tercümeleriyle   ilgilenen herkesin  bildiği bir tarihi şahsiyettir. Onun Roma ve İspanya’daki yaşamı üzerine bazı araştırmalar yapılmıştır.

Marco Dobelio, o dönemin Avrupa’nın en ünlü Akademesi olan Lincei ile ilişkisi olduğunu biliyoruz. Hatta bu Akademiyi 1603 yılında kuran  Acquasparta  Dükü  ve Saint Angelo ve San Polo Prensi olan Federico Cesi’ye Arapca’yı  öğreten odur.(17)

Levi della Vida, Marqus Dobelio Kurdî Nuseybînî’nin kendi eliyle İsaac Casaubon’a  Arapça yazdığı 24  Temmuz 1613 tarihli mektubu gündeme getiriyor.  Marqus bu mektubu İspanya’dan yazıyor. Bu meltupta kısmen de olsa  biz Marqus Dobelio Kurdî Nuseybînî’nin yaşamı hakkında ve Roma’dan İspanya’ya geçişi hakkında bazı bilgilere sahip oluyoruz. (Bu mektup Bodleian Library’de korunuyor)

Marqus mektubunda Kral’ın itimat ettiği ve aynı zamanda Tolede Kardinal’ı olan Bernardo Rojas Sandoval’ın isteği üzerine Grenada da keşfedilen “Libros Plumbeos”ları  tercüme etmek için 1610 yılında İspanya’ya geldiğini  söylüyor.  Kardinal’ın bu önerisi üzerine  “okulumu, Papa’nin sekreterliği olan işimi, Doğu Kilise tercümanlığımı, maaşımı ve kitaplarımı bırakıp geldim” diyor.

Devam edecek

20.11.2022

Aso Zagrosi

Yeni Yorum yaz

The comment language code.

Restricted HTML

  • Allowed HTML tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Lines and paragraphs break automatically.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.
CAPTCHA
This question is for testing whether or not you are a human visitor and to prevent automated spam submissions.

Category