KÜRD EDEBİYATI'NIN PİRLERİNDEN MAMOSTE MUHAMMEDİ MELA KERİM BİZE VEDA ETTİ!!!

Aso Zagrosi

Mamoste Muhammedi Mela Kerim'in ismini Kuzey Kürdistan'dan duyan çok az insan var. Çünkü onun hiç bir eseri Kuzey Kürdistan'da yayınlamış değildir.

Geçenlerde Mamoste Muhammedi Mela Kerim bizleri, Kürdistan'ı ve Kürdistan halkını çok sessiz bir şekilde fiziki olarak terk etti.

Mamoste Muhammedi Mela Kerim, bir edebiyatçı, dil uzmanı, tarihçi, gazeteci, şair, çevirmen ve sosyalist bir siyaset adamı olarak Kürd ve Kürdistan'a büyük hizmetler yapan bir Kürd şahsiyetidir.

Mamoste Muhammedi Mela Kerim, bazılarına göre “Kürd Edebiyatının Sultanı”, bazılarına göre ise “Kürd Edebiyatının Cevheri” ardından Kürd dili ve edebiyatı var olduğu sürece bıraktığı şaheserlerden dolayı hep yaşayacaktır.

Kürd arasında daha çok KEK HEMÊ olarak bilinen Mamoste Muhammedi Mela Kerim 12 Mart 2017 tarihinde 86 yaşında Güney Kürdistan'ın Suleymaniye şehrinde vefat etti. Kendi vasiyetnamesi üzerine Kürdistan bayrağına sarılarak büyük Kürd şairi Mamoste Abdullah GORAN'ın yanına gömüldü.. Kısaca da olsa Mamoste Muhammedi Mela Kerim anmak için kısa bir yazı kaleme almak istiyordum. Fakat, hiç zamanın olmadı.

Mamoste Muhammedi Mela Kerim, 14 Ağustos 1931 yılında Güney Kürdistan'ın Halebçe şehrine bağlı Biyare de dünyaya gözlerini açtı. KEK HEMÊ, büyük din alimi ve Kürd tarihi ve edebiyat araştırmacısı Mela Abdulkerim Muderisi'nin oğludur. ( Mamoste Mela Abdulkerim Muderisi'nin yaşamı hakkında daha önce Newroz.Com'da bazı yazılar yayınlamıştım. Ayrıca Dr. Nuri Talabani'nin onun Kerkük sürecine dair kaleme aldığı bir makaleyi daha önce çevirip yayınlamıştım. Bakınız http://kurdistaname.net/tr/node/65 ) )

Mamoste Muhammedi Mela Kerim, ilk eğitimini babası Mela Abdulkerim Muderisi ve bölgenin diğer büyük din adamlarının yanında yapıyor. Daha sonra Suleymaniye'de babası ve diğer din adamlarının yanında eğitimine devam ediyor ve Melalık icazetini alıyor. Fakat, KEK HEMÊ feqilik döneminde sol düşüncelerle tanışıyor ve hatta “DENGÊ FEQÎYAN” adlı bir dergi o dönem onunun yönetiminde çıkıyor. Bu dergi el yazmaları şeklinde çıkan bir dergiydi. Suleymaniye'de çıkan bu dergi Kerkük ve Hewler'de de dağıtılıyordu.

Mamoste Muhammedi Mela Kerim, Mela eğitimini bitirmesine rağmen, Mela olarak çalışmıyor. Kendisi daha çok gazetecilik, Kürd dil ve edebiyat araştırmalarına ve siyasal çalışmalara angaje oluyor. Mamoste Muhammedi Mela Kerim, tam 4 kere Irak rejimleri tarafından siyasal düşüncelerinden dolayı tutuklanıyor ve uzun yıllar Irak'ın farklı cezaevlerinde yatıyor.

KEK HEMÊ, Mamoste Abdullah Goran ile birlikte 1953-1954 yılında Barış Hareketi'nin önde gelen şahsiyetlerinden biriydi.. Bundan dolayı Irak rejimi tarafından tutuklanıyor.

Mamoste Muhammedi Mela Kerim, ilk yazılarını Bağdat'ta bir gazete de yayınlıyor. 1952 yılında Pîremêrdê Nemir'ın çıkardığı JÎN dergisinde Kürdçe yazılar yazıyor. İlk eleştiri kitabı 1951 yılında yayınlanıyor. Mamoste Mela Kerim hapishane de olduğu dönem “Cengawereki Wietnam” ve “Lawik û Heyran” adı altında iki kitap yazıp yayınlıyor.

Mamoste Muhammedi Mela Kerim'ın yazdığı makaleler, araştırmalar ve giriştiği polemik yazıları kendi söylemiyle 12 cilt eder. Fakat, ne yazık ki bu yazılar şimdiye kadar toplu olarak yayınlanmış değildir.

Mamoste Muhammedi Mela Kerim, kardeşi Fatih ve babası Mela Abdulkerim Muderisi'yi ölümsüz kılan Kürd edebiyatına yaptıkları hizmetlerdi. Mela Abdulkerim Muderisi Güney Kürdistan'da ve Irak'ta tanınan büyük bir din alimi ve dinsel otoriteydi. İki oğlu Muhammedi Mela Kerim ve Fatih Mela Kerim ise siyasal olarak aktif olan 2 komünisti. Bu 3 Kürd şahsiyetini yan yana getiren adeta KÜRD ARAŞTIRMALARI MERKEZİ konumuna sokan baba oğul olmanın yanında KÜRD KLASİK EDEBİYATINA olan aşklarıydı. Baba ve oğulların Kürdlere ve Kürdistan'a geride bıraktıkları mirasın değeri tartışılamaz. Onlar Kürd halkının kendi edebiyatı ve edebiyat tarihi ile buluşması hususunda önderlik rolünü oynadılar.

Daha da basitleştirmek gerekirse Mamoste Muhammedi Mela Kerim, kardeşi Fatih ve babası Mela Abdulkerim Muderisi'nin Kürd tarihi ve edebiyatı konusunda oynadıkları rol Kuzey Kürdistan'da Mamoste Mehmet Emin Bozarslan'ın oynadığı role benziyor. Ne yazık ki hala biz Mamoste Mehmet Emin Bozarslan'ın Kürd tarihi, edebiyatı, gazeteciliği ve dili konusunda oynadığı rolü bilince çıkarmış ve kendisine gereken değeri vermemişiz.. Mehmet Emin Bozarslan başka bir millete mensup olsaydı, sağlığında Kürdistan'ın en büyük meydanlarına, araştırma merkezlerine üniversitelere ismi verilirdi.. Çünkü onların ömürlerini verdikleri alanlar herkesin uğraşacağı alanlar değil..

Muderisi ailesinin Kürd milletine yaptıkları en büyük hizmet klasik Kürd şairlerinden Nali, Salim, Mehwi, Mewlewi, Feqe Qadir, Beserani, Goran ve Haci Qadiri Koyi gibi bir dizi Kürd şairinin şiirlerini yok olmaktan kurtardılar, derlediler ve diwanlarını yayınladılar. Sadece sözünü ettiğim klasik Kürd edebiyatını yok olmaktan kurtarmakla yetinmediler. Şairlerin her şiiri üzerine kelime kelime, satır satır durdular. Şairleri tanıtmak için uzun giriş bölümlerini yazdılar.. Bir dizi el yazmaları ve halktan dinlediklerini derlediler ve karşılaştırmaları yaptılar. Böyle bir çalışmaya girişmek için çok yönlü tarihsel, dinsel, Arapça, Farsça ve Kürd dilinin farklı lehçelerine hakim olmak lazımdı. Böyle çalışmaya girişmek için, İslam dini, ve İslam'a ilişkin ekolleri, Yarsan, Arap ve Fars edebiyatına hakim olmak gerekiyordu.. Yani kısacası Muderisi ailesi Kürd edebiyatının Herküles yükünü üstlendiler.

Mamoste Muhammedi Mela Kerim çalışmalarında çok titizdi. Hasta ve yatakta olduğu dönem Azad Abdulwahid'in kendisiyle yaptığı bir söyleşi de kendisine bazı eserlerin ve şiirlerin bazı kelimeleri anlamadığından dolayı yayınlamadığını söylüyordu. Soz konusu kelimeler Güney Kürdistan'da, Arapça ve Farsça'da yokmuş.. Doğu Kürdistan'da o kelimelerin anlamını bulma umudunu taşıyordu.. Azad Abdulwahid bu konuda yardımını önermişti.. Sonuç olarak ne yaptılar bilmiyorum.

Mamoste Muhammedi Mela Kerim 12 Mart tarihinde sessiz ve sedasız Kürdistan halkına veda etti ve ardından Kürdistan halkına bir edebiyat hazinesini bıraktı.

18 Mart 2017

Aso Zagrosi