ABD İRAN ÇATIŞMASINDAN KURDİSTAN’A NE ÇIKAR?

ABD İRAN ÇATIŞMASINDAN KURDİSTAN’A NE ÇIKAR?

M. Müfit

İran’la, 14 Temmuz 2015’ yapilmiş olan «nükleer antlaşma»ya ilişkin herkesin merakla beklediği gelişme D. Trump’un resmi açiklamasiyla kesinlik kazandi; ABD bu antlaşmadan çekildi. ABD yönetimi, antlaşmayi yeterli görmüyor; İran’in «balistik füze» elde etme ve nükleer silaha sahip olma faaliyetinin sürdüğüne ilişkin ciddi kaygilarinin olduğunu, bu konuda yalan söylediğini, bu bakima bir tehlike oluşturduğunu beyan etti. 

Kürdistan ulusal davasi bakimindan kimin ne olduğu yada ne söylediğinin fazla bir önemi yoktur; önemli olan ortaya çikmakta olana yeni durumun ne olduğu ve ne gibi siyasi imkanlar sunduğudur. Bundan böyle dikkatler, bu gelişmeden sonra ortaya çikacak çatişmalara, güçler iliskilerinde yaşanacak olan yönelimlere doğru olmalidir. Kürdistan davasi hayrina ne çikacaksa buradan çikacaktir.  

Kuzey-Kore ile olan gerginliği aşmasi neticesinde ABD’nin, ortadoğu’da istikrarsizligin, çatişmalarin asil iki kaynagindan biri olan İran’a (diğeri Türk devletidir) karşi pratik yönelişi Kürdistan için yeni siyasi imkanlarin oluşmasina yol açacaktir. 

Her şeyden önce, ne İran’in nede Türk devletinin uluslararasi ve bölgesel ilişkilerde caydirici askeri silahlara sahip olmasi Kürdistan ulusal davasinin hiç bir şekilde çikarina olamaz. Bu iki ezeli düşman gücün dizginlenmesi, güçten düşürülmesi, kontrol altina alinmasi Kürdistan ulusal kurtuluş hareketinin ilerlemesi ve başarisi için son derece önemlidir. Suriye ve Irak asil tehlike olmaktan çikmişlardir ama bu iki gücün Kürdistan’i cendereye sikiştirmasi asil engeli oluşturmaktadir. Kürdlerin kendi iç iliskilerinin de sağlikli bir siyaset üzerinde yürümemesinin ve ulusal birliğinin engellenmesinin de asil müsebbipi bu iki devlettir. Bundan dolayi Kürdler, bu iki düşman güce hizmet edecek, onlarin işini kolaylaştiracak hiç bir icraata bulunamazlar.

Bellli ki, ABD’nin ortadoğu’da İran’a geri adim attirmasina yol açacak olan siyaseti ayni zamanda Türkiye’ye de dokunacaktir. İran’in yayilmaci ortadoğu siyasetinin merkezinde hem Akdeniz’e açilmak hem de askeri olarak Suriye’ye yerleşmek istemesi gibi iki başli bir siyaseti sözkonusudur. Uzun zamandan beri Suriye ve Lübnan Hizbullah’ina o kadar yatirim yapmasinin sebebi budur. Bu durum birincisi, özellikle Bati devletlerinin çikarlarina karşidir. İkincisi ise, Israil’in güvenliğini ciddi bir şekilde tehdit etme icraatidir. Dolayisiyla, ABD’nin söz konusu antlaşmadan geri çekilmesi ve İran’a açiktan cephe almasi yeni siyasi ve askeri gelişmelere yol açacaktir. Nitekim, Suriye’de İsrail sinirina dayanmiş olan İran’in iki gün önce Israil devleti tarafindan vurulmasi bu çatişmanin başladiği sinyalini vermiştir. 

Ama hadisenin bir de Türkiye ayaği var; ortadogu’daki bütün kötülüklerin, istikrarsizligin, düşmanliklarin ikinci sebebi bu islamo-faşist devlettir. Suriye’nin (Kürdistan’in) bir kismini işgal etmiş olmasi, cihadist faşist çapulcu güçleri silahlandirip himaye etmesi bir çok şey yanisira Bati devletleriyle çatişmasina yol açmaktadir. O bakima, İran’in vurulmasi ve geri atim attirilmasinin ucu Türk devletine de dokunacaktir; Suriye bu iki kötülük kaynağindan kurtarilmiş olunacak. ABD ve İsrail’in hedefi budur ve bu siyaseti Suudi Arabistan, Misir ve diğer Arap devletleri de desteklemektedirler. 

ABD ve İsrail’in İran’a karşi ortak geliştirdikleri siyasetin önünde iki büyük güç engeli var; Çin ve Rusya. Çin’In İran üzerinden «İpek yolunu» yeniden kurmak istemesi ve bunun için muaazam yatirimlara girişmiş olmasi ABD’nin işini zora sokabilir. Gerçi Kuzey-Kore sorununda Çin ABD’ye yardimci oldu. Cin’in dünya siyaseti, büyük bir sabirla kurduğu ve geliştirdiği ticari ilişkiler üzerinden yürütülmektedir; büyük güçlerle çatişmak istemiyor. Bu bakima Çin, ABD ile, soz konusu devasa projesini tehlikeye sokacak bir karşi karşiya gelişi istemez. Dolayisiyla ticaret yapmak isteyen Çin uzlaşma yoluna baş vurmayi seçecektir. 

Ama Rusya için durum daha farklidir; Suriye onun Akdeniz’de kalabilmesinin yegane kapisi  konumundadir. Çikarlari büyük olduğundan, siyaseti ve ilişkileri ABD’ye karşi konumlanmiştir. Ne var ki, Rusya da İran’in Akdenize açilmasini istemez çünkü, Bati Avrupa’ya karşi jeopolitik silah olarak kullandiği gaz merkezli enerji kaynaklarinin sevkiyatini ve satişini zayiflatacak alternetif bir proje işine gelmeyecektir. Bunun için,  İran’in Suriye’den çikarilmasi doğrultusunda Rusya ABD ile anlaşacaktir. Ama bunun karşiliğinda hem ambargonun kalkmasi ve hemde Kirim ve doğu-Ukranya için tavizler isteyecektir. Bir biçimiyle uzlaşma sağlanacaktir diye düşünüyorum. Bu iki gücün ortadoğu’nun kangren olmuş problemleri üzerinde antlaşmalari, Iran ve Türk devletinin dizginlenmeleri halinde Kürdlerin ulusal davalarinin çikarina olacaktir. 

Biz Kürdler bakimindan ise hadise şudur; bu yeni çatişmali ortamda siyasi oryantasyonumuz nereye doğru olacak? Kerkük ve Afrin olaylarindan sonra bu soruya yeni cevap bulunmalidir. Şimdiye kadar hakim olan, İran ve Türkiye üzerinden siyaset yaparak kendine yer açma yönelimleri iflas etmiştir. Bati ile bir ve ayni yönde seyreden ortak çikarlar doğrultusunda siyaset oluşturup hareket etmek en akilli yoldur. 

Kerkük ve Afrin hadiselerinde kaybettiklerini Kürdler, ortadoğuda yeni çatişmalardan ve ortaya çikacak olan gelişmelerden fazlasiyla yeniden elde edebilirler. Geriye adim attirilip deyim yerindeyse gemlenecek olan iki azili düşmanin zayifliğindan ortaya çikacak tarihi momentten Kürdler yararlanmalidirlar. Başka ikinci şanslarinin olmayacaği bilinciyle hareket edilmelidir.

Bu bakima Kuzey Kürdleri de, Türkiye’deki seçimlere takilmiş olan dikkatler ve içine girilmiş olan tartişmalardan kopup ABD ve İran çatişmasinin yaratacaği gelişmelere yönelmesi ve yoğunlaşmasi daha yararli olacaktir; çünkü, Türk seçimlerinden Kürdistan ulusal kurtuluş hareketi yararina en ufak bir yarar yoktur. 12.05.2018

M. Müfit