Türkiye dolardan vazgeçmesi ne anlam geliyor?

Çiya Artos - Türkiye devletinin son birkaç aydır yerli ve milli olalım propagandalarının altındaki gerçeği biraz irdelersek, blöften başka bir şey olmadığını anlayacağız. Fakat Kürtlerin büyük temenileri bunun gerçekleşmesi olmalıdır. Neden?
İngiltere’nin dünya ticaretindeki payı 19. Yüzyılda fazla olduğundan sterlin dünya ticaretinin rezerviydi. ABD’nin dünya ticaretindeki payı 2. Dünya Savaşında artınca, dolar rezerv oldu.  Bugün dünyada ticaretinde en yaygın kullanılan para birimi ABD dolarıdır. Dünya ticaretinin %60’ı dolar ile, %20’si euro ile, geri kalanıda diger para birimleri ile yapılıyor. Bugün tüm dünya’da 7 trilyon dolar değerinde döviz ve 4 trilyon dolar değerinde altın rezervi tutuluyor. Doların bu kadar yaydın kullanılmasındaki sebep, Bretton-Woods (1944-1971 yılları arasında) para sistemidir. 44 müttefik ülkenin 2. Dünya savaşından sonra, ABD liderliğinde kurdukları, ABD dolarının altına, diger para birimlerinin de dolar üzerine altına sabitlendiği bu sistemde, paraların sadece doların altına dönüştürülebilir olmasıydı. Bundan dolayı elinde dolar olan ülkeler istedikleri zaman bunu altınla değiştirebilirler diye bozdurmadılar. 1970’ lerden sonra bu sistem çöktü. Fakat doların bu ülkelerin üzerinde bıraktığı psiko-sosyal etkiden dolayı, bunlar doları rezerv para olarak tutmaya devam ettiler. ABD büyük bir dış ticaret hacmine sahip. Aynı zamanda teknolojik silahlarla donatılmış moder bir orduya sahip olması, doların hala dünyada yatırımıcılar için güvenilir para olması kaçınılmazdır. 
Birçok ülke altını kriz dönemlernde kullanmak için sakladı. Uluslararası kriz dönemlerinde doların değer kaybı, altının değer yükselmesi olarak algıladılar. Fakat gelişmeler böyle olmadı. Rusya bazı ülkeler dış ticarette dolar yerine kendi para birimlerini kallanmaya başladılar. Veya döviz rezervlerinde doların payını azalttılar.
Bazı ülkeler, örneğin, Malezya, Nijeryai Şili, rezerve olarak doların yanında Çin parası yuan’ı tutmaya başladılar. Bazı kayıplara rağmen dünya bankacılık sistemi ABD Hazine bonolarına yatırım yapmaya devam ediyorlar. Yani uzun vadede ABD Hazine bonoları tercih ediliyor. Son dönemde sadece Türk Lirası degil Euro‘ dan Hindistan rubisine kadar bir çok para birimi dolar karşısında değer kaybetti. ABD’nin dünyada başlattığı ekonomik savaş, aslında doları değerini daha çok yükseltmek ve doların güvenli bir liman olduğunu ispatlamaktır. 
TL Rezerv olabilirmi?
Erdoğan’ın Times gazetesine Trump için yazdığı mektupta, alternatiflerinin olduğunu sözleyip tehdit savurması, blöftür. Ancak eğer blöf değilse darısı Türkiyenin başına diyelim. Türkiye’nin ABD ve Batıdan uzaklaşması demek, Türkiye’nin NATO üyeliğinin sona ermesi ve Batılı‘larla olan ilişkilerinin statüsünün Rusya ve İran ile aynı inmesi demektir. Kürdistan’ın bağımsızlığının önündeki en büyük engel, Türkiye’nin NATO üyesi olmasıdır. Bu durum Kürtlerin yararınadır. Saddam’da doları kullanmayacağını söyledi ve sonu belli. Türkiye Batı’dan koparsa gideceği yer belli. Rusya, İran ve Çin ekseni. Rusya rublesinin dış ticarette bir değeri yok. İran ise ABD ambargosu altında ancak karnını doyurabiliyor. Çin’e gelince, dünya toplam ihracat payı ABD’nin üzerinde (ihacatı % 10.4, ithalatı % 9.4). ABD’nin dünya toplam ihracatı % 8, ithalatı % 12.3’tür. Buna rağmen Çin parası dünya rezerv parası olamıyor. Çünkü Çin finans sistemi gelişmedi ve Çin parasının rezerv olarak kullanmak risklidir. Çin yuanı dünya resmi reserv biriminin % 3’ü olarak tutuluyor. İngiltere’nin Çin ile yaptığı anlaşma ile Çin yuanını reserv olarak kullanılmak üzere ingiliz şirketleri 13 milyar dolar kadar Çin menkul kıymetlerine yatırım yapabilecek. Fakat bu proje 20 ile 50 yılı bulabilir. Bundan dolayı hala dünya ülkelerine güven veren bir rezerv anlaşması olarak görünmüyor. Çin’in ucuz işgücü ile yaptığı ekonomik büyüme önümüzdeki yıllarda duracak. Çünkü hava kirliliğini en çok yapan ülkelerden biridir. İnsanlar gaz maskesi olmadan artık sokakta gezemeyecekler. Türkiye’nin Çin yuanını kullanması zor gibi görünüyor. Belki ABD’ye blöf yapmak için biraz rezerve alabilir.
Erdoğan’ın sürekli söylediği: „Yastık altındaki döviz ve altınlarınızı TL’ye çevirin“ çağrısı yerini bulmadı ve bulmayacak. Çok az bir kesim dövizini TL ile değiştirecektir. İslami bankaları ve kişilerin döviz mevduatı sürekli yükseliyor. Örneğin İslami bankaların 14 milyar döviz meblağı var. TL’nin değer kaybetmesi, bankalardaki ve yastık altındaki dövizlerin değer kazanması demektir. Devlet ya bunlara el koyacak yada TL ile değiştirmeleri için baskı yapacaktır. Kimse parasını TL’ye çevirmiyor. Meydana çıkıp Erdoğana alkış çalanların büyük kısmı bile, dövizlerini TL’ye çevirmeyecekler. Dövizlerini kendileri için garanti olarak görüyorlar. Milliyetçilik parayı yastık altında çıkaramıyor.Türkiye’nin rezervi hergeçen gün tükeniyor. Tükenen bir para rezerv olamaz. 
Döviz kurunda yaşanan yükseliş, inşaat sektöründe kullanılan malzeme fiyatlarının yüzde 30 artmasına neden oldu. Konut alım satımı durdu. TL’nin değer kaybetmesiyle boşalan hazineyi yeniden doldurmak için vergiler yükseltilecek, kafadanda yeni vergiler çıkarılacaktır. Küçük ve orta boy işletmelerin iflası basladı. Bunların hepsi işsizler ordusuna katılacaklar. Temmuz ayında kapanan şirketlerde % 33’lük bir artış oldu. İnşaat malzemelerine %30’luk zam yapıldı ve yine yapılacak. Türkiye’nin ABD’ye hava atarak Rusya’dan almak istediği S-400’leri hangi para ile alacaktır? Ya Ruslar’dan borç ruble alarak yada Katar’dan yine kredi alarak alabilecektir. Buda daha çok borçlanma ve TL’de değer kaybıdır. Çin‘den ve Katar’dan aldıkları kredi için adeta uçtular, fakat bu hevesleri uzun sürmeyecektir.  
Türkiye‘nin Güney Kürdistan ile olan ticaretinde TL’nin kullanılması, Kürtlerin zararınadır. Örneğin aldığı ham petrolü dolar yerine TL ile ödeme yaparsa, çok büyük bir zarar elde edilecektir. TL dünyada çok kulanılan bir para birimi olmadığı için ve hergün değer kaybettiği için kürtlerin yararına değildir. Eğer Türkiye Güney Kürdistan’a yaptığı ihracatı dolar üzerinden ödemelerini isterse, Kürtlerin zararı iki kattna çıkacaktır. Dört tarafı düşmanlarla çevrili Güney Kürdistan’ın, en çok ticaretin yapıldığı Türkiye ile nasıl bir nasıl bir para ödemesi yapacağı konusunda alternatif bir yol bulması gerekiyor. En mantıklı yol, İthalat ve ihracatını döviz üzerinde yapmasıdır. 

Doların Türk Lirasına vurduğu darbenin, siyasal bir yönüde var. Örneğin kriz içinde yüzen Türkiye devleti, artık eskisi gibi Kürtlere karşı, ÖSO, El-Kaide ve İŞİD’i destekleyemez. Çünkü parası tükeniyor ve bu alanda kıstlamalara gitmek zorundadır. Fakat Türk milliyetçiliğini yeniden yükseltmek ve koyun sürüsünü arkasından sürüklemek için, Kürtlere karşı yeni provokasyonlar yapıp bazı alanlarda saldıracaktır. Türk halkının ekonomik krizi unutması için, her zaman başvurduğu bu yöntemi yine deneyecektir. 
18 Tebax 2018