Mam Celal’ın Anılarında Varşova Gençlik Festivalı ve Nazım Hikmet(1)

Aso Zagrosi

Bugün Mam Celal’ın yaşamı üzerine bir şey yazmayacağım. Mam Celal’ın yaşamından kesitleri 2005 yılında yayınladığım “Zagros Dağlarından Bağdat Cumhurbaşkanlığı Sarayına” adlı makalem de özetlemiştim.

1933 yılında dünyaya gelen Mam Ceal 1946 yılında 13 yaşındayken öğretmenlerinin teşvik etmeleri sonucu bir grup arkadaşıyla “Komelay Pêşkewtînî Xwendewarî”(KPX) adlı illegal bir öğrenci derneğini kuruyor ve sekreteri oluyor.. Omer Mustafa Debabe’nin istemi üzerine, 1947’de “Partîya Demokrat a Kurd” e üye oldu. KDP’ye üye olduğu zaman Mam Celal „AGIR“  ismini kullanıyor. KDP   „Kürdistan Öğrenciler Birliğini“oluşturduğu zaman Mam Celal  birliğin sekreterlerine getiriliyor.

1951’de, 18 yaşındayken KDP ikinci Kongresinde merkez komitesine seçiliyor... Yani 1946’dan 2017’e   tam 71 yıl boyunca Mam Celal Kürdistan davası için mücadele etti.

Mam Celal’ın  71 yıl boyunca  sürdürdüğü mücadeleye  ilişkin olarak  olumlu veya olumsuz bir dizi değerlendirmeyi okudum.  Bunlar Mam Celal’ın yakın arkadaşları, rakipleri ve yabancı gözlemcilere aitti. Ayrıca Mam Celal’ın anılarını.

Tüm bu okuduklarıma baktığım zaman Mam Celal hakkında sahip olduğumuz bilgiler çok az. Ona ilişkin sahip olduğumuz bilgilerin bir çoğu ya rakipleri ve yandaşlarının verdiği bilgilere yada Mam Celal’ın Ortadoğu labirentlerinde yürüttüğü diplomatik ilişkilerin kafamızdaki gri teorilerle çatışan bilgilerdi.

Mam Celal anılarında çocukluğundan başlayarak Güney Kürdistan siyasal oluşumları, Kürdistan diğer parçaları, diplomatik ilişkiler ve  şahsiyetlere  çok detaylı bilgiler veriyor.

Ben bugün kısa da Mam Celal’ın  1955 yılında Varşova’da  yapılan “Dünya Gençlik ve Öğrenciler Festivali”ne  katılımı ile ilgili anılarına  dayanarak  bazı aktarmalar yapacağım.

Mam Celal’ın anlatımlarına göre  Irak’ta  Varşova’da  “Dünya Demokratik Gençlik Federasyonu “  tarafından  organize edilen “Dünya Gençlik ve Öğrenciler Festivali”inden  sık sık söz ediliyordu.  “Kürdistan Demokratik Gençlik Birliği” olarak festivale  Irak Komünist  Partisine bağlı gençlerle birlikte katılmak istiyorlar. Varşova’ya gitmek için   Kürd milli giysilerini, hediyeler ve yol masrafları için paraya ihtiyaçları var.  Bu arada bir komite kuruyor ve Varşova için gerekli olan parayı halktan topluyorlar.

3  Kürd  genci Varşova’ya gitmeye karar veriyorlar. Fakat, Mam Celal’ın pasaportu yok. Muhammed Musi Sabir isminde bir öğrencinin pasaportu üzerine oynayarak kendisine   yolculuk için sahte bir pasaport yapıyor ve Musul’dan   Halep’e ve oradan Şam’a geçiyorlar.  Şam’dan belli bir dönem kaldıktan sonra Varşova’ya  gidiyorlar.   Varşova’da  7  Kürd genci bir araya geliyorlar.

Burada  sözü Mam Celal’a bırakıyorum:  “Biz festivala  Kürd delegasyonu olarak katılmak istedik. Fakat, Irak komünistleri buna karşı çıktılar. Hatta gidip “Dünya Demokratik Gençlik Federasyonu”na şikayet ettiler. Onlarda bize siz Kürdistan adına katılamazsınız dediler. Biz bunu protesto etmek için Gençlik binası önünde grev yaptık. Sonuçta ortak bir çözüm bulduk:  Biz Irak delegasyonu olarak katılacağız, ama  bizim bazı haklarımız olacak. Bunlardan hediyelerimizi kendi adımıza dağıtacağız Kürdler adına görüşmeler yapacağız vs” diyor.

Mam Celal’ın anlatımlarına göre festival de Kürd folklorunu tanıtmak istedikleri zaman  kadın bulamamışlar.  Bu arada  uzun bir süre Irak Komünist Partisinin önderliğinde yer almış   ve kadın hareketi içinde aktif olan Buşra Celil Birto Kürd  milli giysilerini giyerek  folklor  grubuna  katılıyor.   Mam Celal  “çok güzel olan bu kadının  yaptığını hiçbir zaman unutmayacağım”  diyor.   Bu arada bu kadınla   iki Kürd komünistinin tavırlarını kıyaslıyor ve bu Kürdler  “komünist”  olduklarından dolayı  Kürd milli giysilerini dahi reddettiklerini  anlatıyor.

Mam Celal  festival’a katılan ve daha sonra Baas rejimi tarafından  öldürülen  Dr.  Saleh El Hafiza’nın  Kürdlere ilişkin tavrına övgüler diziyor. Dr.  Saleh El Hafiza  Paris’te hukuk okumuş ve Kürd  meselesi konusunda  kafası açık biridir.  Kürdlerin ayrı bir delegasyon  olarak festivale  katılmaları engellendiği zaman  Dr. Saleh El Hafiza Mam Celal’a   “git  kendilerine  söyle: bu bir gençlik festivali,  Komünist Partilerin kongresi değildir”  diyor

Yine Mam Celal anılarında  o dönem “Dünya Demokratik Gençlik Federasyonu “  nun  Ortadoğu sorumlusu, Lübnan Komünist Partisinin başkan yardımcısı  Kerim Mirwe’nin  “kendileri için çok engel çıkardığını ve ırkçı biri olduğunu” söylüyor.

Mam Celal  anılarının devamında “Biz  önemli bir toplantı yaptık. Amerika, İngiltere, Fransa, Sovyetler Birliği, Brezilya, Hindistan, Japonya ve Mısır gibi  delegasyonları davet  ettik.  Yaser Arafat’ta vardı, Mısırdan gelmiş ve Filistini temsil ediyordu.

Bu özel toplantımızın başka bir önemi vardı. O da şuydu:  Biz ünlü Türk şairi Nazım Hikmet’in yanına gittik. Nazım Hikmet bizi çok sıcak karşıladı ve öpüştük. Nazım dediki “ben Kürdleri çok seviyorum”.  Kürd meselesine yaklaşımı iyiydi ve “yapacağımız toplantıya katılacağını  söyledi”.   Toplantının yapılacağı ve Nazim Hikmet’in toplantıya  katılacağı haberi bomba etkisi yarattı. Çünkü Nazım Hikmet o dönemler çok ünlüydü ve bir çok insan ondan imza almak sıraya giriyordu.

Nazım Hikmet toplantıya geldi. İlk önce ben “Kürdistan Demokratik Gençlik Birliği” adına bir konuşma yaptım.  Benden sonra Nazım Hikmet söz aldı ve bir konuşma yaptı. Nazım konuşmasına  Kürdlere karşı uygulanan zulme  değindi ve ‘Kürdler de   çağımızda   tüm dünya halkları gibi  kendi kaderlerini tayin etmeleri çok doğaldır” dedi.  Konuşmasının son bölümünde ise  “toplantıya davet edildiğinden dolayı Kürd gençlerine teşekkür etti. Kürd gençlerine  sizden ricam  umut ederim  ki gerçekleşir  o da şudur: ‘ Özgür Kürdistan bayrağını dalgalandırdığınız zaman  bayramınıza katılmak için  beni de davet ediniz” dedi.

Mam Celal’ın anlatımlarına  göre  Nazım Hikmet’in konuşması  festival’ın  atmosferini  Kürdlerin  lehine değiştiriyor.  Sovyet ve Çin delegasyonları adına da  konuşmalar yapılıyor.   Bu festival de  Çin delegasyonu  Mam Celal’ı   Kürd delegasyonu başkanı olarak Çin’e  davet ediyor.

Devam edecek

Aso Zagrosi