Dê aboriya Kurdistanê çawa têkeve?
Çiya Artos - Qeweta veberhênanê li aboriya Kurdistanê di navbera 2006 û 2019 de gihîşt 53 mîlyar dolarî. Bi tevahî 1055 proje hatin tomarkirin, 461 ji wan di pîşesaziyê de, 227 li turîzmê û 113 jî di çandiniyê de. Serdar Kurbanî, berdevkê Wezareta Pîşesazî û Bazirganî ya Hikûmeta Herêma Kurdistanê, got: "Bi krîza aborî re, sedî 61 kargehan li Herêma Kurdistanê girtî ne." 2237 ji van kargehên hanê li 1726 li Hewlerê, 431 li Silêmanî û Helebce, 130 li Dohokê hatine girtin. 9 hezar mirovên ku di van karsaziyan de dixebitin bêkar bûn.
Sedema girtina kargehan ev e ku dahat zêde lêçûnên zêde nagire. Sedemek din hilberên Kurdistanê yên ku di kargehên de têne çêkirin û ew nikarin bi hilberên ji Tirkiyê û îranê re pêşbaziyê bikin. Ji ber ku hilberên ji dewletên kolonyalîst tête erzan. Bi gotinek din, hilberên Kurdistanê derfetên kêm ên pêşbaziyê hene. Di heman demê de bihayên gumrikê yên kolonyalîst ên madeyên xav ên têxeber ji bo kargehan li îran û Tirkiyeyê kêm in û bankên van welatan ji bo karûbarên krediyê yên demdirêj peyda dikin. Sedema rawestana 444 kargehên ku nuha kar dikin ev e ku ew dikarin bazarên navxwe yên xwe çêdikin û dikarin îxrac bikin. Di rastiyê de, heke mirovên Kurd karibin bi tevahî polîtîkaya boykotkirina tiştên kolonyalîst bi tevahî bicîh anîna, piraniya kargehên li Kurdistanê gengaz nêdibîn
Di warê tûrîzm û pîşesaziyê de girîng e, lê Kurdistan di warê çandiniyê de xwedî potansiyelek mezin e. Bi axa wê ya avî û ava wê ya fireh, ew dikare di Rojhilata Navîn de bibe xwedan bazarek mezin ya çandinî. Rastiya ku ew tenê ji sedî 2-ê hilberên xwe yên çandiniyê li Başûrê Kurdistanê bikartîne, ji ber ku ew xwedî siyasetek çandinî ya gelek xirab e. Karê bikêr li ser cotkarî û çandiniyê wê civaka kurd ji têkçûna xwe ya ji jiyîna bi dravê neftê rizgar bike. Divê meaşên vê beşa parzûn (asalak) were qutkirin û teşwîqkirin ku cotkariyê hilberînin. Ji bo vê yekê divê cotkaran deynên erzan û dirêj were dayîn. Pêwîste kontrola aborî û neftê Ji her du partiyên li başûr re were girtin û radestî Hikûmeta Kurdistanê were kirin. Pêdivî ye ku Kurdistan li civakek ku ne tenê bixwe lê hilberîne, were veguheztin. Sedema herî mezin a addiction di aboriyê de hilberîna têr nake.
Rastiya vê siyasetê jî dê girêdayê aboriya Başûrê Kurdistanê ji dewletên kolonî re kêm bike. Wekî din, hene ku dê her gav li benda Enqere û Tehranê bisekinin.
Gulan 2020