UNUTULMAYAN VE UNUTULMAYACAK KÜRDLERDEN: WESTA RECEB
UNUTULMAYAN VE UNUTULMAYACAK KÜRDLERDEN: WESTA RECEB
Aso Zagrosi
Westa Recep hakkında sahip olduğumuz bilgiler yok denecek kadar azdır.
Fakat, bu gerçekliğe rağmen Westa Recep Kürdistan tarihinde ölümsüz bir
Kürd şahsiyeti olarak yerini almış durumdadır.
Güney Kürdistan'a giden Rewandiz'ı ziyaret eden herkesin ilk gördüğü tarihi
eserlerden biri Soran Mîrî Paşayê Gewre yada Paşayê Kore döneminde imalat edilen askeri toptur.
Bu askeri topu yapan yapan Westa Recepti.
Westa Recep aslen Doğu Kürdistanlıdır. Mahabad şehrinde dünyaya geldi. İlk önce Urmiye de silah imalathanelerinde çalışıyor. Söz konusu alanda yetenekli biri olduğundan dolayı Urmiye'den Tebriz silah fabrikasına gönderiliyor. Belli bir dönem Tebriz silah imalathanelerinde çalışıyor. Bazı kaynaklarda Westa Receb'in Urmiye'den Rewandiz'a geldiğini ve Mir Mehemed tarafından silah yapımı konusunda uzmanlaşması için Baku'ya gönderildiğini ve bir yıl sonra geri döndüğünü yazıyorlar. Bazı kaynaklarda Paşayê Kore'nin Westa Receb'i Fransa'ya gönderdiğini ve silah yapımını Fransa'da öğrendiğini yazıyor.
Soran Mîrî Paşayê Gewre yada Paşayê Kore 1813 yılında babası Mîr Mustafa Paşa'nın yerine Soran Miri oluyor.
Westa Recep Mîr Mehemed'in (Paşayê Gewre yada Paşayê Kore ) Soran Mirliğinin başına geçmesinden sonra Rewandiz'a geliyor ve Paşayê Kore'nin hizmetine giriyor.
Bir çok kaynağın birleştiği ortak nokta Westa Receb'in 1815 yılında Rewandiz'da silah üretmek için imalathane kurduğu konusunda hem fikirler. 1814-1815 yılları arasında Rewandiz'da bulunan İranlı gezgin Abdulrezaq İsfahani de seyhatnamesinde Mir Mehemedin tophane oluşturmaya çalıştığını yazıyor. Daha da detaylı söylemek gerekirse Westa Recep, bugün Rewandiz'da ”Gerekî Mîr Mehemed” (Mir Mehemed mahalesi) olarak bilinen ve o dönemlerlerin “Kawlokan köyü”ünde silah imalathanesini kuruyor.
Westa Receb'in kurduğu bu silah imalathanesinde top, tüfek, tabanca, ok ve kılıç gibi savaş araçları üretiliyor.
Westa Receb'in kurduğu silah imalathanesinde 1815 ve 1836 yılları arasında bazılarına göre 200, bazılarına göre 222 ve bazılarına göre de 300 civarında farklı boyutlarda askeri toplar üretiliyor.
Soran Mîrî Paşayê Gewre'nin silahlanması o dönemin Osmanlı ve Qaçari devletlerin saflarında büyük bir panik yaratıyor. Mir Mehemed bir yandan bizim bugün Kuzey Kürdistan dediğimiz bölgede ve diğer yandan Doğu Kürdistan'a yönelik etki alanını genişletiyor.(Bu iki devlet arasında yazışmalar bu realiteyi belgeliyor) 
Osmanlı devleti Soran Mirliğini yıktığı zaman, Osmanlı devletinin eline geçmemesi için topları bugün “Xerendi Rewandiz” yada “Gelîyê Rewzandiz” dedikleri Rewandiz deresine atıyorlar. Şêx Ubeydullah Nehrî'nin torunu Seyid Taha Şemzînî İngiltere tarafından 1923 yılında Rewandiz Kaymakamı olarak atandığı zaman Seyid Taha Şemzînî Rewandiz deresinden bu toplardan 3 tanesini çıkarıyor. Bunlardan biri Rewandiz'da kalıyor. Bir tanesini Koyî şehrine ve diğerini de Hewlêr şehrine veriyor. Koyî'deki top 1984 yılına kadar askeri kışlanın yakınında bulunuyor. Fakat, Irak Baas rejimi Kürdlere ait her şeyi yok etmek istediğinden dolayı 1984 yılında topu söküp götürüyor.
Aktüel olarak Bağdat müzesinde Soran Mirliğine ait bir top var. Acaba Koyi de sökülüp götürülen top mu yoksa bazı kaynakların sözünü ettiği Hewler yada eski den götürülen bir top mu bilinmiyor. Koyîler sembolik olarak götürülen topun yerine yeni bir top yapmışlar..
Westa Recep hakkında bilgilerimiz fazla değil. Bazı kaynaklar “Şehid Westa Receb”ten söz ediyor. Eğer bu tez doğru ise Westa Recep Osmanlılar tarafından direniş sırasında öldürüldü. Bazı söylentilere göre direnişin yenilgisinden sonra Westa Receb
Musul'a gitti deniliyor. Bu konuda da elimizde güvenilir kaynak yok.
Soran Mirliği ve Westa Receb hakkında belki de en sağlıklı bilgiler “MELİXA” adlı kitapta vardı. Paşayê Gewre yada Paşayê Kore'nin talimatı üzerine Mirza Mehemed tarafından Soran Tarihi üzerine kaleme alınan bir kitaptır. Rahmet Huseyin Husni Mukriyani bu kitabın bir nüshasını gördüğünü söylüyor. Fakat, ne yazık ki aktüel olarak bu kitabın hiç bir nüshası elimizde yok. Belki de Türk, Arap ve Farsların gizli arşivlerinde var.
Sonuç olarak Westa Recep, Kürd Mirliklerin tarihinde top gibi ağır bir silahı yapan ilk Kürd olarak Kürdistan tarihine geçmiştir.
Kürd şairi Qaneh'in Westa Receb'i anmak için yazdığı şiirden kısa bir bölümü aktararak bu kısa yazıya son noktayı koyuyorum.
“Aferim Westa Receb bo hûner û destkarê te,
topa te çend kelayên Tirk û Tataran têkşikand”
Aso Zagrosî
03. 09.2017