Türkiye ekonomisi darboğazda
Çiya Artos - Son birkaç yıldan beri Türkiye ekonomisinde başgösteren kriz giderek derinleşiyor. Türk Lirasındaki değer kaybının geçici olarak yarı frenlenmesi (fren buzukluğundan araba sadece yavaşladı), fazla uzun sürmeyecek ve düşüş önümüzdekş yıllarda Türkiye’yi iflasın eşiğine getirecektir.
Haftalık Para ve Banka İstatistiklerine göre, Türkiye Merkez Bankası 15 Şubat’ta brüt döviz rezervleri 258 milyon azalışla 78 milyar 125 milyon dolar olarak gerçekleşti. Toplam rezervlerdede, bir hafta içersinde 278 milyon düşüş gerçekleşti.
Yine aynı dönemdeki altın rezervleri, 20 milyon dolar azalışla 20 milyar 448 milyon dolardan 20 milyar 428 milyon dolara geriledi. Burada dikkat edilmesi gereken bir nokta, bu düşüşlerin birkaç aylık, bir aylık veya bir haftalık olarak gerçekleşmesidir. Kısa süredeki bu büyük düşüşler ekonominin tamamen yaydan çıkmasına sebep olacaktır.
Türkiye’de geçen 12 aylık tüketici fiyat enflasyonu % 25, üretici fiyat enflasyonuda % 46 olarak gerçekleşti.
2018 yılında Avrupa Yatırım Bankası ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’nın Türkiye’deki şirket ve bankalara verdiği krediler, 2017’ye göre % 32 azalarak 1 milyar 387 milyon Euro’ya geriledi.
Bu ekonomik krizin sonucu olara Türkiye’de küçük ve büyük birçok firma ya konkordato ilan etti veya iflas çekti.
Örneğin, Antepli 44 yıllık Avşar Halı şirketi konkodato ilan etti. 1974 yılında kurulan şirket 20’den fazla ülkeye ihracat yapıyor. Türkiye'nin önde gelen giyim devi Collezione konkordato istedi. Şirkete üç ay mühlet verildi. İlk mağazasını 1987'de Bakırköy'de açan Collezione, Türkiye ve dünyada toplam 120 mağazası bulunuyor. Ekonomik kriz nedeniyle konkordato başvurusu yapan 57 yıllık şehirlerarası ulaşım firması Pamukkale Turizm iflas etti. Avustralyalı giyim ve aksesuar markası Forever New, Türkiye’deki operasyonlarına son verdi. Şirketin Türkiye internet sitesi uluslararası siteye yönlendirildi. Bolu Mudurnu’da bulunan Sarot Grubu yüzlerce Lüks ev, 732 villa, alışveriş merkezi içeren projesi ardından iflas etti. Büyük otobüs taşımacılığı firması Ulusoy Seyahat hakkında iflas kararı verildi. Konkordato sistemine ilk başvuran şirketlerden olan pide ve kebap restoranları zinciri Çıtır Usta iflas etti. Kendilerini alacaklılardan korumak için konkordato başvurusu yapan binlerce şirket bulunmaktadır. Yüzlercesi iflas etti.
ABD, Türkiye ve Hindistan’ı GTS‘ den (Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi. İlk olarak 1971 yılında AB tarafından başlatılan GTS uygulamasının temel amacı gelişmekte olan ülkelerin dünya ticaret sisteminde daha fazla yer almalarının sağlanması ve bu ülkelerin pazara giriş koşullarının geliştirilmesi, ihracat gelirlerinin arttırılması ve ekonomik büyümelerinin hızlandırılmasıdır.) çıkarma kararı alındı. Trump Kongre’ye yazdığı mektupta “Bu adımı, Türkiye’nin artık GTS’den yararlanan gelişmekte olan ülkeler listesinde olmaması gerektiğini düşündüğüm için atıyorum. Yoksulluğun azalması, kişi başı gelir ve ithalatın artması ve Türkiye’deki sektörler gelişmiş ticaretinin göstergesidir” dedi. Fakar Trump’un böyle demesi doğru olmayıp, Türkiye’yi cezalandırmak için alınmış siyasal bir karardır. Türkiye’nin Rusya, İran ve Madoru’yu desteklemesi, Suriye politikasından ABD’ye çelme atmak istemesi, ABD’nin Türkiye’ye karşı yeni ekonomik yaptırımlar almaya zorlamıştır. Alınan her yaptırımın arkasından bir siyasal neden vardır.
Sonuç olarak Türkiye’nin ekonomik büyümesi yavaşladı. Balon gibi şişirilen insaat sektörü çöküyor. Sanayi üretiminde daralma, batık kredilerde ve işsizlikte artma başgösterdi. Türkiye’yi daha sert bir ekonomik daralma depremi bekliyor. Çünkü ekonomik kriz durmadığı gibi giderek derinleşiyor.
Türkiye’nin Rusya’dan S-400’leri alması durumunda, ABD 1974 sonrasındaki en büyük silah ambargosunu Türkiye’ye uygulayacağı kesindir. Silah ambargosuna başka ekonomik ambargolar eklendiği taktirde, Türkiye ekonomisi felç olacaktır.
Bu arada Kuzey Kürdistan kürtleri böyle bir ekonomik krizi dahada derinleştirmek ve kendi bağımsızlık mücadeleleri için yararlanmak için ne yapabilirler sorusuna verilecek cevap:
- Kürtlerin birliğini sağlamak
- TC tarafından esir alınan ve Türkleştirilmeye çalışılan Kürdistan bağımsızlık mücadelesine ivme kazandırmak ve rayına oturtmak için yeni bir örgütlülük sağlamak olmalıdır.
05. Adar 2019