Bagdat Kerkük isgali ile krizi atlatacakmi?

Ciyay Artos

Erbil-Bagdat anlasmazligi ve Kerkük isgali, Bagimsizlik referandumundan dolayi baslamadi. Irak hükümeti güçsüzlügünden dolayi ISID`e karsi geri çekildigi Kürdistan`in tartismali bölgelerini geri almak için, ISID ile savasin bitmesini bekliyordu. 2014`te Maliki tarafindan olusturulan „Dicle Operasyonlar Ordusu“ Kürtlere saldirmak için hazirlik içindeydi. ISID saldirisiyla bu güç dagildi ve basarili olamadi. Bagdat ile Erbil arasindaki anlasmazliklar, ISID savasindan dolayi ileri bir tarihe ertelenmisti.

Bagdat, toparlamak ve Kürtlere saldirmak için zamana ihtiyaci vardi. Bagimsizlik referandumunu bahane ederek ve bu firsati iyi kullanarak, Türkiye ve Iran`inda gücünü arkasina alan Bagdat Kürdistan`a saldirdi. Sii milisler ISID ile savasta ve Kerkük saldirisinda rolerinden dolayi bir zafer sarhoslugu içindedirler. Iran destekli bu paramiliter güçler, savastan sonra öyle kolay kolay köselerine çekilmeyecekler. Abadi`den gelecek seçimlere girmek için izin bile istediler. Seçime girmeseler bile Heşdi Şabi devlet içinde büyük bir güçe sahiptir. Hasdi- Sabi`in lideri Sistani ve Malikidir ve Iran`a baglidirlar. Irak parlamentosunda ve Bagdat hükümeti içinde güçlüdürler. Heşdi Şabi Irak ordusunun bel kemigini olusturuyor. Ilerde kendilerini feshetseler bile sadece elbise degistirecek ve Irak ordusu içinde görev alacaklar. Heşdi Şabi’nin geçim kaynagi; Adam kaçirip fidye almak, soygun yapmak, yagmalamak, adam öldürmek ve Sii mezhep cihadini yapmak oldugu için, Ordu içinde yeralsalar bile, uluslararasi alanda terör listesine girmekten kurtulmayacaklardir. Ilerde Bagdat hükümetini tamamen ele geçirip, Kürtlere, Sunnilere ve öbür azinliklar üzerinde daha büyük katliamlar yapmak isteyeceklerdir. Bagdat`in Heşdi Şabi’yi dizginleyecek gücü yok.

Heşdi Şabi 67 Sii grubun biraraya gelmesiyle olusmustur. Bu gruplarin birbirleriyle geçinmeleri zor. Bunlar Bagdat için hep sorun olacaklardir. Bagdat ISID`in yenildigine inaniyor, ancak ISID sadece elindeki topraklari kaybetti. ISID önümüzdeki birkaç yil içinde toparlanip Bagdat`a yine saldiracaktir. Bu arada sehirlerdeki terör eylemlerine devam edecektir. Heşdi Şabi ve ISID`in kaynagi mezhep savasidir. Mezhep savasi oldugu sürece ISID yokolmayacaktir. Bu Bagdat için büyük bir sorundur. Bagdat önümüzdeki sürecte, Kürdistan`a karsi daha sert yaptirimlara girisecektir. Buda Bagdat ile Erbil arasinda sorunlari hep gündemde tutacaktir. Bu arada Kürterin uluslararasi alandaki destekleri artacaktir. Çünkü Iran`in bölgedeki müdahaleleri Emperyal güçlerin çikarina terstir. Bagdat`in iç ve dis Burcu 119 milyar dolardir. Zarar gören bölgelerin imari için Ingiltere ile 12 milyar dolarlik anlasma izlayan Bagdat, Kerkük`ün isgaline neden emperyal güçlerin sessiz kaldiklari ortadadir. Ingiltere`nin verecegi 12 milyar dolarlik kredinin „sadece Ingiliz sirketlerin bu alanda çalisacagi sarti“ konulmasi dikkat çekicidir. Kerkük eninde sonunda isgal edilecekti, çünkü Bagdat`in ABD ve Batili devletlerle yaptigi ekonomik anlasmalar ve aldigi burç paralari, Kerkük petroleri olmadan ödenmesi imkansizdi. Kerkük isgaliden hemen sonra Ingiliz petrol sirkesi BP ile yapilan anlasma, isgalde bu ülkelerinde dolayli olarak parmagi oldugu ortaysa çikti.

Bagdat bu burçlari Kerkük petrolü olsa bile ödemesi imkansizdir. Irak`taki yolsuzluklar dis burcun dahada yükselmesine saglayacaktir. Irak hükümeti, terörle mücadele ve altyapi projelerini desteklemek için Japonya`dan 100 milyon kredi aldi. Ingilzlerden ve baska ülkelerden alinan bu kredilerin geri ödemesi, ABD tarafindan garantilenen 1 milyar dolarlik devlet tahvili ihraç edilmistir. Ayrica Heşdi Şabi`ye ödenen maas (paramiliter bir güçtür) Irak ekonomisine büyük zarar veriyor. Bu kadar dis burça sahip olan Bagdat`in, Kürdistan bütçesini uzun süre karsilayacagi süphelidir.

Bagimsizlik referandumuna karsi çikan ABD ve Batililarin, Kerkük`ün düsmesi ve Barzaninin görevi birakmasindan sonra yeniden Erbil hükümeti ile iliski girmeleri, Kürdistan`in 2003`teki sinirlara çekilmesini onayladiklari anlasiliyor. Bagimsiz devlet projesininde simdilik ertelendigi sinyaleri verildi. Ancak Bagdat`in ekonomisi ve kurumlari çöktügü için, mezhepsel çatislarin önü alinmayacaktir. Böylece kriz dahada derinlesecektir. Bagdat simdilik Iran ve Batililar arasinda gidip geliyor. Sonunda tamemen Iran`in isgaline ugrayacaktir. Bütün bunlardan dolayi, ilerdeki süreçte, Kürdistan`in bagimsizligi ilani için büyük firsatlar dogacaktir. 

05.11.2017